AC (Alternating Current) kısaltması alternatif akım, DC (Direct Current) kısaltması ise doğru akım anlamına gelmektedir. Elektrikli araçları şarj etmek için hem alternatif akım hem de doğru akım kullanılabilir. Ancak yüksek voltajlı piller yalnızca doğru akımı depo edebildiğinden, önce alternatif akımın doğru akıma dönüştürülmesi gerekmektedir. Bu nedenle elektrikli araçlar, alternatif akımı doğru akıma dönüştüren bir AC/DC dönüştürücüye ihtiyaç duyar.
Elektrikli araçlarda konvensiyonel(içten yanmalı) motorlardan farklı olarak yakıt deposu yerine aracın altına dizilmiş bataryalar bulunur. 400 volt enerji ile çalışan elektrikli motora gereken güç bu bataryalar ile sağlanır. Herhangi bir elektrik kaynağından şarj edilebilen batarya, aynı zamanda fren sırasında da motorun ihtiyaç duyduğu enerjiyi depolar. Böylece güç bataryalarda depolanan elektrik enerjisinin elektrik motoruna aktarılması ile elde edilir.
Elektrikli araçlar herhangi bir otomatik vitesli araç gibi kullanılır. Elektrikli araçlarda, içten yanmalı araçlarda olduğu gibi çok vitesli bir şanzıman sistemi bulunmamaktadır. Vites geçişi olmadığı için tüm bu işlemler sırasında araçta herhangi bir sarsılma ya da titreşim hissedilmez.
Elektrikli araçlar ile çeki demiri kullanılmamaktadır.
Elektrikli araçlar hareket sağlamak için enerji tüketir. Örneğin araç yavaşlarken, bu enerjiye ihtityaç olmadığında, fren kuvveti motorun tersine çalışması ve bundan enerji üretilmesi için toplanır. Bu enerji bataryayı şarj etmek için kullanılır.
Elektrikli araçlar, batarya paketinin büyüklüğü, elektrik motoru sayısı, elektrik motorunun gücü ve elektrik motorunun tipine göre çeşitlilik göstermektedir. Batarya paketinin büyüklüğü kWh (kilowatt saat) cinsinden ifade edilir. Elektrikli araç bataryasının kWh değerinin artması, tam dolu batarya ile daha uzun menzil sürülebileceğini ifade eder. Diğer bir tanımlama ise kW (kilowatt) yani elektrik motorunun performansını ifade eden güç birimidir. Bu değer ne kadar büyükse ilgili aracın performansı o kadar yüksek olacaktır. Performans, 0-100 km/h hızlanma süresi ve aracın çıktığı maksimum hız olarak ifade edilebilir. Farklı marka ve model araçları mukayese ederken araçların ağırlıkları da performansa etki eder.
Elektrikli araçlarda güç ünitesi olarak sadece elektrik motoru bulunmaktadır. Elektrikli araca güç vermek için bulunan elektrik motoru; enerjisini Elektrikli araç bataryasından almaktadır. Batarya enerjisi bittiğinde, bir enerji kaynağına bağlanarak şarj edilmelidir. Hibrit araçlarda ise elektrik motoruna ilave olarak içten yanmalı motor olarak ifade edilen benzinli ya da dizel motor bulunmaktadır. Bu iki güç ünitesi birbirlerini en iyi şekilde destekleyecek şekilde çalışmaktadır. Hibrit aracın bataryası bitmiş olsa bile, yanma ile enerji oluşturan içten yanmalı motorun sağladığı enerji ile yoluna devam edebilmektedir. Hibrit araçlar da kendi içinde sınıflandırılmakta olup, elektrikli sürüş yeteneği bakımından elektrikli araca en yakın olan türüne PHEV yani şarj edilebilir hibrit denir.
Elektrikli araçların, içten yanmalı araçlara göre avantajlarını 3 ana başlıkta sıralayabiliriz.
1. Elektrik motorları, içten yanmalı motorlara göre daha verimli çalışabilmeleri sebebiyle, ortaya çıkan gücün çok daha büyük kısmını hareket enerjisine dönüştürmektedir. Öte yandan hareket halindeki aracın yavaşlatılması ya da durdurulması sırasında sahip olduğu kinetik enerjiyi, yeniden kullanmak üzere dönüştürüp, depolayabilmektedir. Böylelikle sürüş maliyetleri içten yanmalı motorlu araçlara göre daha düşük olmaktadır.
2. İçten yanmalı motorlarda yanma sonu çıkan emisyonlar küresel ısınma ve iklim değişiklikleri üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Elektrikli araçlar ise ideal koşullarda elde edilmiş elektrik enerjisini daha verimli şekilde hareket enerjisine dönüştürmektedir.
3. Elektrik motorları tasarımları gereği, her koşulda en yüksek tork performansını kullanıcının hizmetine sunabilmektedir. Bu performansı ortaya koyarken sessiz ve titreşimsiz çalışması da sürüşten alınan keyfi artırmaktadır. Böylelikle elektrikli araçlar sayesinde hem daha yüksek verim, hem de esnek, kademesiz, konforlu ve emniyetli bir deneyimi elde edilir.
Atmosferdeki sera gazlarının oranı, sanayi devrimi sonrasında artmaya başlamış, karbondioksit oranı ciddi seviyelere ulaşmıştır. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’ne (IPCC) göre karbondioksit oranındaki artış öncelikle fosil yakıt kullanımından kaynaklanmaktadır. Elektrikli araçlar, sürüşten kaynaklanan emisyon salınım değerini sıfıra düşürerek çevreci ve doğa dostu bir kullanım sağlar. Bunun yanında, elektrikli araçlar son derece ekonomiktir. ÖTV ve MTV gibi vergiler elektrikli araçlarda içten yanmalı araçlara göre daha düşüktür. Ayrıca elektrikli araçların şarj maliyetleri ve bakım giderleri içten yanmalı motorlu araçlara göre daha düşüktür.
Elektrikli araçların kapalı otoparklara girmesinin önünde bilinen herhangi bir engel yoktur.
Elektrikli araçlarda tüm sistemler sürücünün daha konforlu ve emniyetli bi sürüş gerçekleştirmesi için kurgulanmıştır. Bununla beraber, bataryada bulunan enerji miktarına göre rota planlaması yapılması dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan biridir. Sürücü; sürüş güzergahı, bataryasında kalan enerji miktarı, şarj istasyonu lokasyonu ve şarj için gerekli süre planlamasını yapmalıdır.
Elektrikli araç bataryaları, tıpkı içten yanmalı motorlu araçların 12 Volt akümülatörleri gibi zaman içerisinde şarj kaybederler. Bununla beraber, elektrikli araç bataryasının deşarjı, 12 Volt akümülatör deşarjından çok daha yavaştır.
Elektrikli araç bataryası, doluluğun %30'un altına düşmeyeceği şekilde ihtiyaç halinde şarj edilmelidir.
Elektrikli aracın tam dolu batarya ile gidebileceği maksimum mesafe aracın menziline karşılık gelir. Elektrikli aracın batarya kapasitesi, aracın ağırlığı, aerodinamik yapısı, kullanım performansı, iç kısımdaki elektronik aksamın kullanımı (klima vb.) gibi unsurlar menzile etki eder. Örneğin, Jeep Avenger modelinin hem şehir içi hem de şehir dışı karma bir yolda ortalama menzili 400 km iken; şehir içinde dur-kalk ile ilerleyen trafikte sık fren yapıldığı için aracın yavaşlama esnasında rejenere ettiği enerji artacak, bu da menzilin 550 km'ye yaklaşmasına neden olacaktır.
Elektrikli araçların motor gücünü beygir gücü belirler. Bu nedenle motor gücüne göre içten yanmalı araçtan daha hızlı veya daha yavaş olmaları mümkündür.
Bataryanın aşırı şarj riski yoktur. Şarj seviyesi 100%'e ulaşınca, otomatik olarak dolum durdurulur.
Elektrikli aracın şarj edildiği soket girişinde yeşil ışıkların tamamının yanıyor olması %100 şarj olduğunu gösterir, aynı zamanda araç içindeki gösterge panelinden de şarj dolum yüzdesi görüntülenebilir.
Elektrikli araçlar farklı yol koşullarında sürüşe uygundur. Avenger'da yer alan Selec Terrain sürüş modları sayesinde kar, kum, çamur gibi ortam koşullarında bile güçlü yol tutuşuna devam eder. Yolun sürüş koşullarını etkileme durumuna göre sürüş performansı değişebilir.
Elektrikli Araçlar; farklı yöntemle şarj olabilmektedir.
- Aracın bagajında taşıyabileceğiniz 3 kW mobil Mod 2 şarj kablosuyla şarj edilebilir. Cihazı AC akıma sahip, ev tipi prizinize takıp şarj edebilirsiniz. Şarj cihazının soketinin araca takılması yeterlidir.
- Ev ya da işyerine uygun, AC 230 Volt şebekeye bağlanabilecek 7,4kW veya 11kW gücünde Wallbox adındaki şarj üniteleri kullanılabilir. Jeep Avenger modelinin bagajında yer alan ve standart olarak sunulan Mod 3 kablosu, doluma başlamak için yeterlidir.
- "Süper Hızlı Şarj" olarak ifade edilen DC şarj ile batarya şarj edilebilir. Bu cihazlar ilgili aracın batarya paketi tasarımına göre 100 kW güçle şarj dolumu yapabilmektedir. Bu şarj cihazının en önemli özelliği, araç dışında kapsamlı özelliği sayesinde şebekeden gelen AC akımı DC akıma dönüştürerek, bataryanın ihtiyaç duyduğu şekilde sunmasıdır. Bu şarj cihazlarının kabloları şarj ünitesinde takılı olur. Avenger aracında bu yöntemle %20-80 dolumu 24 dakikada yapılabilir.
Elektrikli araçların şarj işlemleri; şarj istasyonu ve araç arasında birçok kontrolün otomatik olarak gerçekleşmesinin ardından başlar. Otomatik sistem, şarjın başlaması, devam etmesi ve dolması sürecinde tüm kontrolleri yaparak elektrikli araç ve batarya sağlığını koruyacak şekilde işlemleri gerçekleştirir. Elektrikli araç bataryasının şarja başlamak ve şarjı sonlandırmak için belirlenen bir şarj doluluk oranı bulunmaz. Aracın batarya yönetim sistemi; bataryanın sağlığını koruyacak şekilde en iyi şarj hızını otomatik olarak belirler.
Türkiye'de gün geçtikçe olan şarj istasyon ağı da yaygınlaşmaktadır. Akaryakıt istasyonları içerisinde, alışveriş merkezleri otoparkları ve oteller gibi halka açık alanlarda şarj istasyonları bulunmaktadır. Şarj istasyon şirketlerine ait uygulamalardan istasyon ağları görüntülenebilir.
Elektrikli araçların şarj süresi; batarya kapasitesi ve elektrikli motorun AC ve DC ile şarj edilebilme kW gücüne göre değişmektedir.
115 kW batarya kapasitesine sahip Jeep Avenger modeli, 11 kW AC istasyonda 5 saat 34 dakikada şarj olmakta; 100 kW DC şarj istasyonunda ise 24 dakikada %20-80 doluluk oranına ulaşabilmektedir.
220V standart elektrik şebekesi ile elektrikli araç şarj edilebilir.
Aracınızı Wallbox ile hızlı şarj etmek için elektrik tesisatı keşif çalışması yapılmalıdır. Evin durumuna göre (priz kablolama altyapısı) altyapı çalışması yapılması gerekebilir.
Halka açık AC ve DC şarj istasyonlarından aracınızı şarj edebilirsiniz.
Elektrikli araçlara otomatik yıkama yapılabilir. Motor kaputunun ve şarj soketi kapağının kapalı olmasına dikkat edilmelidir.
Elektrikli araçlar, yağmurlu havada açık alanda şarj edilmesi risk oluşturmayacak şekilde tasarlanmıştır.
Elektrikli araçlar, kaza ya da suya girme gibi durumlarda, elektrik çarpma riski oluşturmayacak şekilde tasarlanmıştır. Sistem bu etkileri tespit edip güvenlik tedbirlerini aktive edecek şekilde tasarlanmıştır.
Elektrikli araçlarda yangın ve radyasyon riski bulunmamaktadır.
Elektrikli araçların periyodik bakım adımlarında mekanik aksam ile ilgili parça değişimi/motor yağ değişikliği yerine kontrol adımları/polen filtresi vb. değişikler olduğundan bakım maliyetleri içten yanmalı motorlara göre daha uygundur. Detaylı bilgi için aracınızda bulunan hızlı kılavuzu ya da bu sayfada yer alan (https://www.jeep.com.tr/kullanici-el-kitabi) kullanım kılavuzlarını kontrol edebilirsiniz.
Jeep Avenger modelinin araç garantisi 2 yıl 60.000 km (bakımları tam ise 3 yıl 100.000 km); batarya garantisi ise 8 yıl veya 160.000 km (hangisi önce dolarsa)
Batarya bakımı için aracınızın düzenli periyodik bakımlarının aksatmadan yapılması yeterlidir. Bununla beraber, yüksek hava sıcaklığı olan bölgelerde aracı gölge ya da serin bir alana park etmek, araç yazılımını güncel tutmak ya da daha sık AC şarj tercih etmek gibi basit önlemlerle de batarya sağlığını üst seviyede tutabilirsiniz.
